Jaarverslag 2023

Emptiness and Infinite Space VI

Hoewel de filosofie zich al sinds Socrates buigt over de menselijke sterfelijkheid, bevinden wij ons inmiddels wellicht wel in een tijd van massale uit-sterfelijkheid. We worden geconfronteerd met de extinctie van soorten, de temperatuur wereldwijd stijgt - met onder andere smeltende ijskappen tot gevolg – en de gedachte van een catastrofale Apocalyps wordt steeds serieuzer genomen. Tegen deze achtergrond organiseerden Stichting Wim de Haan en Arti et Amicitiae opnieuw een reeks Emptiness & Infinite Space. Gedurende het symposium op 13 oktober 2023 zijn kunst en filosofie in gesprek gegaan over de vraag hoe wij gevoelig kunnen worden voor de huidige klimaatcatastrofe. Te gast waren Niels Albers, die recent met het werk ‘Nabijheid’ exposeerde op Kunstenfestival Watou en voor de IJsselbiënnale de architectonische interventie ‘Epifyt-D’ maakte. De naam van dit laatste kunstwerk verwijst naar een organisme dat op een levende plant groeit, zonder daar – in tegenstelling tot een parasiet – voedingsstoffen aan te onttrekken. Albers ging in gesprek met Lisa Doeland, die zich - geïnspireerd door de kunsten - verdiept in de ecologische voetafdruk die de mens achterlaat. Aangemoedigd door Derrida’s concept ‘spokologie’ onderzoekt zij onze relatie met afval, bekritiseert zij de vooronderstelde beheersbaarheid die ten grondslag ligt aan ideeën van recycling en circulaire economie en spoort zij ons aan de Apocalyps anders te denken. Maar hoe neemt de mens nu zijn verantwoordelijkheid te midden van deze crisis, als de groene groei niet langer de uitweg biedt?

Emptiness and Infinite Space VII

De 21ste-eeuwse mens raakt meer en meer vergroeid met moderne technologie en beelden. Lang zagen wij onszelf als rationele autonome wezens, beschikkend over zo’n unieke denkkracht dat we met behulp van technologie ‘onze’ wereld vorm konden geven, om vervolgens zelf rustig achterover te leunen. Tegenwoordig worden wij echter het ene na het andere scherm ingezogen. De Franse filosoof Jean Baudrillard werd in de jaren ’80 al gegrepen door de enorme impact van de beeldcultuur, zo erg dat het schijnt dat hij zijn huis vulde met vijftig televisies om dit nieuwe fenomeen te bestuderen. Inmiddels - zo’n dertig jaar later - heeft de omnipresentie van virtuele realiteiten wellicht wel meer impact dan de ‘daadwerkelijke’ fysieke realiteit. Maar in plaats van dit gegeven enkel te beschouwen vanuit techno-pessimistische perspectieven en deze werelden als leeg en betekenisloos te zien, kunnen we ons ook afvragen hoe we via technologie ‘oneindige werelden’ tot stand kunnen brengen. Tijdens deze editie van Emptiness & Infinite Space hebben we ons gericht op de wijze(n) waarop kunst digitale werelden schept om zo de moderne mens van nieuwe vormen van perceptie, verbeelding en ervaring te voorzien. Welke ruimte(s) kan kunst met moderne technologie creëren en wat voor impact hebben zulke experimenten op ons? En waaruit bestaat de rol van de filosofie binnen deze verhouding met nieuwe werelden?

In gesprek ging beeldend kunstenaar Alexandra Crouwers en filosoof Kirsten Poortier. Halverwege het programma gaf beeldend kunstenaar Diana Gheorghiu een korte presentatie van enkele van haar (digitale) werken. Deze Emptiness & Infinite Space avond werd ingeleid door Jan Bor en werd gemodereerd door Floris van der Burg.